Czym jest biopsja fuzyjna prostaty (gruczołu krokowego)

Biopsja fuzyjna prostaty to badanie diagnostyczne, które wykonuje się u mężczyzn w celu potwierdzenia podejrzenia nowotworu gruczołu krokowego. Badanie polega m.in. na pobraniu wycinka tkanki z miejsc, które na obrazie z rezonansu magnetycznego (MRI) zostały ocenione jako podejrzane. Pobrane wycinki są następnie poddawane analizie histopatologicznej. Biopsja fuzyjna prostaty przezwycięża ograniczenia biopsji klasycznej, przede wszystkim trudność w uwidocznieniu ognisk złośliwych. Badanie USG tylko w 30% pozwala je uwidocznić. Klasyczna biopsja prostaty pozostaje więc w większości przypadków tzw. biopsją mappingową, czyli poszukiwaniem obszarów rozrostu złośliwego i wiąże się z pobraniem zwykle 10-12 wycinków z różnych miejsc gruczołu. Wiarygodność tak wykonanej biopsji pozostaje wątpliwa. Ocenia się, że pierwotna biopsja pomija około 21-47% raków prostaty. W biopsji fuzyjnej, która jest badaniem celowanym te ograniczenia mogą zostać wyeliminowane. Aktualnie badanie to pozwala z największym prawdopodobieństwem na potwierdzenie lub wyeliminowanie diagnozy nowotworu prostaty jak również minimalizuje konieczność narażania pacjenta na wykonywanie ponownych biopsji.

Na czym polega biopsja fuzyjna prostaty?

Biopsja fuzyjna jest połączeniem obrazowania USG oraz rezonansem magnetycznym (MRI). Przed pobraniem wycinka lekarz wykonuje badanie rezonansem magnetycznym, które pozwala mu na uwidocznienie obszarów podejrzanych o obecność raka. Obraz ten jest następnie w czasie rzeczywistym przenoszony do aparatu USG (tzw. fuzja obrazów), co pozwala lekarzowi na precyzyjne wyznaczenie miejsc pobrania materiału. Przed rozpoczęciem badania lekarz wprowadza do odbytnicy żel znieczulający a następnie głowicę do przeprowadzenia badania USG (tzw. TRUS czyli ultrasonografii przezodbytniczej gruczołu krokowego). Następnie przy użyciu igły biopsyjnej pod kontrolą obrazu z USG, lekarz pobiera wycinki z prostaty z nieprawidłowych obszarów, zidentyfikowanych wcześniej na rezonansie.

W trakcie badania pobieranych jest minimum 12 wycinków nieprawidłowej tkanki z całego obszaru gruczołu krokowego, w tym również z miejsc trudno dostępnych. Badanie odbywa się zawsze w warunkach szpitalnych, a dzięki znieczuleniu ogólnemu lub miejscowemu jest ono bezbolesne dla pacjenta. Biopsja fuzyjna pozwala lekarzowi na trafienie w ognisko nowotworowe nawet o wielkości 2–3mm a łączny czas pobytu pacjenta w szpitalu wynosi ok. 2,5 godziny.

Biopsja fuzyjna – korzyści

połączenie obrazów z badania ultrasonograficznego i rezonansu magnetycznego pozwala precyzyjnie nawigować wykonywanie biopsji co przekłada się na wysoką skuteczność wykrywania nowotworów jak również minimalizuje ryzyko przeoczenia zmiany nowotworowej,
precyzyjność badania umożliwiające trafienie w nawet małe ognisko nowotworowe nawet o wielkości 2–3mm
bezbolesność zabiegu – biopsja może być wykonywana w znieczuleniu dożylnym,
krótki czas pobytu pacjenta w szpitalu – ok. 2,5 godz.,
wykonanie biopsji fuzyjnej ogranicza konieczność wykonania kolejnych biopsji.

Dla kogo przeznaczona jest biopsja fuzyjna prostaty

Biopsja fuzyjna gruczołu krokowego to zabieg dla mężczyzn u których:

zgodnie z rekomendacją Europejskiego Towarzystwa Urologicznego od 2015r., każda kolejna biopsja prostaty powinna być przeprowadzana w oparciu o badanie rezonansem magnetycznym i stwierdzone w nim nieprawidłowości
bierze się po uwagę wykonanie pierwszej biopsji gruczołu krokowego – od 2019 roku Europejskie Towarzystwo Urologiczne (EAU) zaleca, aby każdy mężczyzna, u którego rozważane jest wykonanie biopsji prostaty, poddał się wcześniej rezonansowi magnetycznemu tego narządu. Rezonans jest wykonywany pod kątem przeprowadzenia właśnie biopsji fuzyjnej.
stwierdzono podwyższone stężenie PSA

wykryto nieprawidłowości w badaniu per rectum (badanie palpacyjne – DRE) np. wyczuwalne guzki
wynik badania 4K Score lub SelectMDx budzi podejrzenie obecności istotnego klinicznie raka prostaty,
test PCA3 dał wynik dodatni
wcześniejsza biopsja nie wykazała komórek nowotworowych, ale stwierdzono komórki o nieprawidłowej budowie
wcześniejsza biopsja nie wykazała zmian nowotworowych, ale wynik PSA jest podwyższony i wskazuje tendencję rosnącą
w wykonanym mpMRI stwierdzono podejrzane zmiany

Przygotowanie pacjenta do badania

Biopsja prostaty wymaga odpowiedniego przygotowania się pacjenta do tego badania. Zaleca się aby mężczyzna przed badaniem:

był na czczo – najbardziej komfortowe jest zjedzenie ostatniego posiłku na około 3 godziny przed badaniem oraz wypicie normalnej ilości płynów
w dniu badania zalecane jest wypróżnienie
przyjął lek o działaniu przeciwbakteryjnym – decyzję o wyborze antybiotyku podejmuje lekarz prowadzący

zażył własne leki z wykluczeniem leków rozrzedzających krew – decyzję o odstawieniu leków jak i ich dawkowaniu każdorazowo podejmuje lekarz
posiadał aktualne wyniki badań: APTT, INR, morfologię krwi oraz analizę moczu
poinformował lekarza prowadzącego o wszczepionym rozruszniku serca czy sztucznych zastawkach serca
poinformował lekarza prowadzącego o uczuleniach na leki

UWAGA: przed wykonaniem biopsji fuzyjnej pacjent powinien poinformować lekarza o wszystkich lekach, które przyjmuje jak i o chorobach współtowarzyszących

Powikłania po biopsji stercza

Biopsja fuzyjna prostaty nie wpływa istotnie na życie i aktywności pacjenta, niemniej jednak aby zminimalizować ryzyko powikłań przez tydzień należy prowadzić oszczędzający tryb życia oraz kontynuować profilaktykę antybiotykową zgodnie z zaleceniami lekarza prowadzącego. U niektórych pacjentów mogą występować niewielkie i samoistnie zanikające krwawienia, nie wymagające interwencji medycznej w postaci krwi w nasieniu, moczu lub w kale. Objawy te mogą utrzymywać się nawet do 4 tygodni po badaniu. Po biopsji pacjent może odczuwać również lekki ból i pieczenie w cewce moczowej. Do sytuacji, które wymagają natychmiastowej konsultacji z urologiem zalicza się:

masywne, nieustępujące krwawienie z dróg moczowych lub odbytnicy
temperatura przekraczająca 38 ºC lub pojawiające się dreszcze, które mogą świadczyć o infekcji układu moczowo – płciowego
zatrzymanie moczu spowodowane obrzękiem tkanek prostaty
nudności i wymioty