+48 785 054 460 
+48 785 054 460 
Wyślij wiadoość 
Przyczyny raka szyjki macicy
Na wystąpienie raka szyjki macicy wpływ ma wiele czynników. Niektóre na zmiany wpływają bezpośrednio, a inne tylko zwiększają ryzyko zachorowania na tą chorobę. Jakie są przyczyny raka szyjki macicy? W jakich przypadkach ryzyko zachorowania jest podwyższone?
Wirus HPV (brodawczaka ludzkiego), a rak szyjki macicy
Największym czynnikiem ryzyka rozwoju raka szyjki macicy i jednym z czynników etiologicznych jest zakażenie onkogennymi typami wirusa brodawczaka ludzkiego – HPV: 16, 18, 31, 33, 51. W większości przypadków tej choroby (ponad 90%) stwierdza się obecność DNA wirusa HPV.
Czynniki zwiększające ryzyko wystąpienia raka szyjki macicy
Do czynników, które zwiększają ryzyko wystąpienia raka szyjki macicy, zaliczamy:
- wczesne rozpoczęcie współżycia seksualnego
- dużą liczbę partnerów
- liczne porody w niewielkich odstępach czasowych
- obniżenie kobiecej odporności, wywołane zakażeniem wirusem HIV lub innym osłabiającym organizm
- nawracające stany zapalne dróg rodnych (np. chlamydia, rzęsistek, opryszczka)
- palenie papierosów
- wieloletnie stosowanie doustnej antykoncepcji hormonalnej
- wiek – ryzyko zachorowania wzrasta wraz z wiekiem a szczególnie narażone są kobiety pomiędzy 45 a 55 rokiem życia
Jakie są objawy raka szyjki macicy?
We wczesnym stadium rak szyjki macicy może się rozwijać bezobjawowo, co utrudnia jego zdiagnozowanie. Z tego powodu zaleca się regularne badania cytologiczne – czyli wykonywane raz w roku, aby wykryć problem odpowiednio wcześniej i nie doprowadzić do zaawansowania choroby. Jakie są objawy charakterystyczne dla raka szyjki macicy?
Objawy raka szyjki macicy we wczesnym stadium rozwoju
Rak szyjki macicy na początku rozwija się bezobjawowo. Szacuje się, że przekształcenie dysplazji w raka następuje dopiero po upływie 3 do 20 lat, a średni wiek kobiety, u których występują zmiany poprzedzające pojawienie się raka wynosi już 28 lat. Najczęściej wśród wymienianych objawów wymienia sią: plamienia i krwawienia kontaktowe, po stosunku lub badaniu ginekologicznym. Dodatkowo mogą występować: dłuższe i bardziej obfite niż zazwyczaj krwawienia miesięczne, krwawienia pomiędzy regularnymi krwawieniami miesięcznymi oraz krwawienia u kobiet będących po menopauzie. Dzięki regularnym badaniom profilaktycznym takim jak cytologia możliwe jest zdiagnozowanie raka szyjki macicy nawet w pierwszych fazach rozwoju co znacznie zwiększa szansę na jego wyleczenie. Zaawansowana jego postać ma zdecydowanie gorsze rokowania.
Objawy raka szyjki macicy w zaawansowanym stadium
W przypadku choroby w zaawansowanym stadium wśród objawów wymienia się:
- Ból podczas stosunku
- Ból odczuwalny w miednicy i podbrzuszu, promieniujący niekiedy do kości ogonowej
- Upławy w kolorze brudnoszarym i o przykrym zapachu
- Obrzęki kończyn dolnych
- Bolesne parcie na stolec i mocz
- Utratę apetytu i masy ciała
- Uczucie ciągłego zmęczenia
Rak szyjki macicy – diagnozowanie
Nieprawidłowe zmiany w obrębie szyjki macicy są wykrywane głównie podczas badania cytologicznego, które powinno być wykonywane przez kobiety profilaktycznie 1-2 razy w ciągu roku. W przypadku, kiedy wynik cytologii budzi niepokój lekarza konieczne okazuje się pogłębienie i rozszerzenie diagnostyki aby wykluczyć lub potwierdzić raka szyjki macicy. Jakie badania są wykonywane w celu wykrycia raka szyjki macicy?
Cytologia
Cytologia jest badaniem pierwszego rzutu służącym diagnozowaniu raka szyjki macicy podczas, którego ginekolog pobiera materiał z tarczy i szyjki macicy, za pomocą specjalnej szczoteczki. Po pobraniu materiału trafia on na szkiełko i zostaje utrwalony płynem. Tak przygotowany preparat trafia następnie do oceny cytologa. Jeżeli wyniki cytologii wskazują na jakiekolwiek nieprawidłowości wówczas lekarz ginekolog decyduje się na poszerzeniu diagnostyki najczęściej w postaci kolposkopii, a w dalszej kolejności biopsji.
Wynik cytologii podawany jest zwykle w V-stopniowej skali Papanicolau, którj interpretacja odbywa się w oparciu o pięć grup, gdzie za prawidłowy uznaje się wynik cytologii I i II, wynikiem pośrednim jest III A, natomiast wyniki od III B uznaje się już za nieprawidłowe. Klasyfikacja grup:
- I – prawidłowe komórki nabłonkowe;
- II – prawidłowe komórki nabłonkowe, niewielka ilości bakterii i leukocytów w wymazie;
- III A – w pobranym wymazie zauważa się dużą ilość leukocytów;
- III B – w pobranym wymazie stwierdza się obecność komórek dysplastycznych, czyli nieprawidłowych;
- IV – wykryto nieprawidłowe komórki dysplastyczne, jak i komórki mające cechy raka płaskonabłonkowego przedinwazyjnego;
- V – stwierdzono liczne erytrocyty w rozmazie, leukocyty i komórki nowotworowe charakterystyczne dla raka płaskonabłonkowego, naciekającego szyjkę macicy;
Kolposkopia
Jest najczęściej zalecanymy badaniem przy wynikach cytologii wskazujących na większe zmiany w obrębie szyjki macicy. Podczas badania ginekolog zakłada pacjentce wziernik, po czym oświetla szyjkę z wykorzystaniem specjalnego aparatu – kolposkopu. Kolposkop umożliwia przede wszystkim na obejrzenie szyjki macicy i wnętrza pochwy pod dużym powiększeniem jak również pozwala na dokładne pobranie fragmentu tkanki z szyjki macicy, w którym uwidoczniono podejrzaną zmianę. Zabieg przeprowadzany jest w warunkach ambulatoryjnych. Aby lepiej doświetlić miejsce ze zmianą często podczas badania pokrywa się szyjkę specjalnym roztworem, który jednocześnie ułatwia też pobranie próbki do badania histopatologicznego.
Biopsja to badanie celowane pozwalające na pobranie materiału do badania z kanału szyjki macicy, a następnie na oddaniu wycinka do badania histopatologicznego. Biopsja wykonywana jest w sytuacji kiedy, mamy do czynienia z nieprawidłowym wynikiem badania cytologicznego lub niesatysfakcjonującym wynikiem kolposkopii. Badanie trwa do kilku minut oraz wiąże się z niewielkimi dolegliwościami bólowymi. W przypadku kiedy lekarz stwierdzi, że nieprawidłowe komórki znajdują się wewnątrz kanału szyjki macicy, konieczne okazuje się wykonanie zabiegu konizacji, czyli usunięcia stożkowego fragmentu szyjki macicy. Pobrany w ten sposób materiał trafia do badania mikroskopowego. Taki zabieg wykonuje się najczęściej w znieczuleniu ogólnym.
Badania uzupełniające
Po przeprowadzonej diagnostyce, w przypadku wyników wskazujących na proces nowotworowych, wykonuje się inne, dodatkowe badania, umożliwiające dokładniejszą ocenę rozległości choroby, ewentualnie też zajęcia węzłów chłonnych i przerzutów. Wówczas wykonuje się rezonans magnetyczny i tomografię komputerową miednicy mniejszej, które mają za zadanie określić rozległości choroby, jej dokładne umiejscowienie lub zajęcie okolicznych węzłów chłonnych.
Jak rozwija się rak szyjki macicy?
Rak szyjki macicy to nowotwór, którego rozwój wynosi od 3 do nawet 13 lat. Przez wiele lat choroba rozwija się niemal bezobjawowo, powodując niekontrolowany rozrost komórek szyjki macicy.
Na samym początku choroby zmiany przedrakowe powodują powstanie komórek, które w badaniu cytologicznym określa się jako „komórki atypowe”. W praktyce oznacza to, że komórki nabłonka szyjki macicy wyglądają odmiennie niż te prawidłowe. Warto pamiętać, że pojawienie się „komórek atypowych” może być oznaką stanu przedrakowego jak również może świadczyć o infekcji lub podrażnieniu nabłonka szyjki.
W miarę upływu czasu nieleczone komórki atypowe mogą zacząć przybierać coraz bardziej nieprawidłowy wygląd, co zwiększa ryzyko rozwoju zmiany nowotworowej. W opisie cytologii zmiany te określa się jako zmiany dysplastyczne małego lub dużego stopnia. To właśnie na podłożu zmian dysplastycznych zaczyna rozwijać się nowotwór, który w początkowym stopniu zaawansowania choroby jest ograniczony wyłącznie do nabłonka szyjki lub gruczołów produkujących śluz szyjkowy, w tym przypadku mówimy o tzw. raku in situ.
Rak in situ to inaczej rak przedinwazyjny, czyli o zerowym stopniu zaawansowania klinicznego, co oznacza postać nowotworu ograniczoną wyłącznie do tkanki szyjki macicy, nie przekraczającą jej granicy.
Nieleczony rak szyjki macicy w miarę upływu może przybrać postać inwazyjną, co oznacza, że komórki nowotworowe zaczynają naciekać inne tkanki szyjki macicy jak również mogą dawać przerzuty do innych narządów. Najczęściej dochodzi do naciekania pozostałej części macicy, odbytnicy, ścian jamy brzusznej i pęcherza moczowego, a przerzuty lokalizują się głównie w obrębie okolicznych węzłów chłonnych i narządów odległych takich jak wątroba, płuca, kości i mózg. Warto pamiętać, że 80-90% nowotworów szyjki macicy to raki wywodzące się z komórek nabłonka płaskiego, pokrywającego zewnętrzną część szyjki tzw. raki płaskonabłonkowe.
Pozostałą formę złośliwych nowotworów szyjki macicy stanowią najczęściej gruczolakoraki, czyli nowotwory, które rozwijają się z komórek położonych są w kanale szyjki a dokładnie z gruczołów odpowiadających za produkcję śluzu szyjkowego. Nieliczną grupę raka szyjki macicy stanowią nowotwory rozwijające się z obu typów wspomnianych wcześniej komórek.
Metody leczenia raka szyjki macicy
Wyboru odpowiedniej metody leczenia raka szyjki macicy dokonuje się w oparciu o stadium zaawansowania choroby nowotworowej na podstawie naciekania szyjki macicy, bądź okolicznych narządów oraz faktu pojawienia się przerzutów. Pod uwagę bierze się również wielkość i lokalizację. Na podstawie tych danych lekarz podejmuje decyzję o wyborze formy leczenia raka szyjki macicy.
Leczenie we wczesnych stadiach rozwoju raka szyjki macicy
Wczesne stadia zaawansowania, czyli 0 i IA-1, dotyczą nowotworu zlokalizowanego tylko w nabłonku szyjki macicy. Leczenie polega wówczas na usunięciu zmiany nowotworowej bez naruszania narządów rodnych pacjentki. Kobieta poddawana jest zabiegu konizacji, podczas którego dochodzi do klinowego (stożkowego) wycięcia pochwowego fragmentu macicy, który został objęty zmianą.
Leczenie w zaawansowanych stadiach raka szyjki macicy
W inwazyjnych stadiach choroby, w których nowotwór zaczął naciekać na głębsze tkanki szyjki macicy, a nawet okoliczne narządy, stosuje się leczenie chirurgiczne i wykonuje się wówczas zabieg histerektomii. Podczas tej operacji usuwana jest macica z przymaciczami, jajniki, górna część pochwy (ok. 1/3 jej długości), węzły chłonne biodrowe, a w niektórych przypadkach konieczne okazuje się również usunięcie węzłów paraaortalnych (wzdłuż aorty i dużej żyły dolnej). W przypadku pacjentek w wieku przedmenopauzalnym i z niskim zaawansowaniem choroby czasami istnieje możliwość przeprowadzenia operacji pozwalającej na oszczędzenie jajników. Istnieje kilka technik przeprowadzenia histerektomii – na drodze operacji otwartej (klasycznej), bezpochwowej, laparoskopowej oraz z wykorzystaniem robota. Histerektomia robotyczna wykonywana we wczesnym stadium zaawansowania choroby. Operacja przeprowadzana jest w sposób minimalnie inwazyjny przy nacięciu powłok brzusznych ograniczających się do 5 otworów, o średnicy nie przekraczającej 1 cm. Wykorzystanie robota pozwala chirurgowi na przeprowadzenie operacji z precyzją co przekłada się na ograniczone ryzyko uszkodzenia nerwów anatomicznych podczas zabiegu. Dodatkowo podczas operacji z wykorzystaniem robota nie ma konieczności radykalnego preparowania pęcherza moczowego, które standardowo niesie ze sobą ryzyka uszkodzenia jego unerwienia podczas operacji, co w efekcie może skutkować zaburzeniami pęcherza takimi jak nietrzymanie moczu. Zabieg z wykorzystaniem robota pozwala na mniejszy ból pooperacyjny, zminimalizowane ryzyko infekcji oraz lepszy efekt kosmetyczny. Ponadto okres hospitalizacji i rekonwalescencji jest znacznie krótszy w porównaniu do innych technik operacyjnych.
Zastosowanie robota w operacyjnym leczeniu raka szyjki macicy pozwala operować pacjentki z obciążonym wywiadem, a przede wszystkim te ze znacznym stopniem otyłości. Sposób wykonania zabiegu przy użyciu ramion robota pozwala uniknąć typowych powikłań dla operacji u kobiet z nadwagą takich jak: zaburzenia w gojeniu się ran, powstanie nieprawidłowej tkanki bliznowatej czy rozejście się brzegów rany.
Nieoperacyjne leczenie raka szyjki macicy
Jedną z metod jest radiochemioterapia, która stanowi połączenie radioterapii i chemioterapii. Pierwsza faza leczenia polega na poddaniu napromieniowaniu guza i jego najbliższego obszaru, przez do dochodzi do zmniejszenia wielkości i masy guza. Następnie stosowana jest chemioterapia, polegająca na podawaniu pacjentce raz w tygodniu kroplówki z cisplatyną (związkiem chemicznym). Celem tego etapu leczenia jest zniszczenie dzielących się w szybkim tempie komórek nowotworowych.
Drugą metodą nieoperacyjnego leczenia raka szyjki macicy w zaawansowanym stadium jest radioterapia. Często jest to również metoda uzupełniające, po której lub przed którą wykonuje się histerektomię. Celem radioterapii jest zmniejszenie wielkości i masy guza lub też zniszczenie pozostałych komórek nowotworowych, w zależności od tego, czy radioterapia jest wykonywana przed czy po histerektomii.
Histerektomia robotyczna – na czym polega zabieg?
Leczenie chirurgiczne raka szyjki macicy polega na usunięciu macicy, obu jajników i jajowodów wraz z guzem nowotworowym, a operację taką nazywa się histerektomią. W sytuacji kiedy zabieg operacyjny staje się koniecznością współczesna medycyna oferuje pacjentkom wiele metod małoinwazyjnego leczenia zabiegowego. Wśród nich wymienia się technikę laparoskopową oraz tą z użyciem robota chirurgicznego. Zabiegi małoinwazyjne to przede wszystkim wiele korzyści po stronie pacjentek, wśród, których najczęściej wymienia się minimalny uraz chirurgiczny (ograniczający się do 4 – 5 nacięć o średnicy 1 cm), wysoką precyzję przeprowadzenia operacji, minimalizację bólu pooperacyjnego oraz ryzyka infekcji, jak również szybszą rekonwalescencję oraz powrót do codziennych i zawodowych aktywności.
Przebieg histerektomii robotycznej
Rozległość zabiegu uzależniona jest od stadium zaawansowania raka szyjki macicy, który określa się na podstawie klasyfikacji FIGO. Podczas zabiegu usuwana jest radykalnie macica z przymaciczami, jajniki (które czasami udaje się oszczędzić w przypadku pacjentek w wieku przedmenopauzalnym i z niskim zaawansowaniem choroby), górna część pochwy (ok. 1/3 jej długości), węzły chłonne biodrowe, a w niektórych przypadkach konieczne okazuje się również usunięcie węzłów paraaortalnych (wzdłuż aorty i dużej żyły dolnej). Operacja odbywa się w znieczuleniu ogólnym i w przeciwieństwie do innych technik operacyjnych chirurg nie operuje z poziomu stołu operacyjnego. W histerektomii z wykorzystaniem robota ginekolog z poziomu specjalnej konsoli steruje ramionami robota, które wyposażone w mikronarzędzia naśladują ruchu jego dłoni w ciele pacjentki. Operacja przeprowadzana jest przy minimalnym nacięciu powłok brzusznych pacjentek i ogranicza się do 5 otworów, o średnicy nie przekraczającej 1 cm. Wykorzystanie robota pozwala chirurgowi na przeprowadzenie operacji z precyzją, w wyższej czystości onkologicznej oraz na dokładniejsze preparowanie tkanek i ograniczone ryzyko uszkodzenia nerwów. Podczas operacji robotycznej nie ma konieczności radykalnego preparowania pęcherza moczowego, które standardowo niesie ze sobą ryzyka uszkodzenia jego unerwienia podczas operacji, co w efekcie może skutkować zaburzeniami pęcherza takimi jak nietrzymanie moczu.
Szczególnie ważna jest możliwość zastosowanie robota w operacyjnym leczeniu raka szyjki macicy w przypadku pacjentek ze znacznym stopniem otyłości. Sposób wykonania zabiegu przy użyciu ramion robota pozwala pacjentkom z wysokim wskaźnikiem BMI uniknąć typowych powikłań wśród, których najczęściej wymienia zaburzenia w gojeniu się ran (20-40%), powstanie nieprawidłowej tkanki bliznowatej jak również rozejście się brzegów rany.
Korzyści dla pacjentek z zabiegu histerektomii wykonanego przy użyciu robota?
- Zminimalizowane ryzyko powikłań zarówno śród-, jak też pooperacyjnych, a także wystąpienia infekcji
- Ograniczenie bólu pooperacyjnego i tym samym mniejszą dawkę zalecanych środków przeciwbólowych
- Wystąpienie tylko niewielkich blizn pooperacyjnych, co skutkuje lepszym efektem kosmetycznym
- Możliwość przeprowadzenia zabiegu u pacjentów z obciążonym wywiadem
- Możliwość przeprowadzenia zabiegu małoinwazyjnego u pacjentek otyłych
- Możliwość uniknięcia leczenia uzupełniającego jakim jest radioterapia
- Niskie ryzyko uszkodzenia unerwienia pęcherza moczowego a co za tym idzie niskie ryzyko pojawienia się po operacji zaburzeń w jego funkcjonowaniu takich jak nietrzymanie moczu
- Krótszy okres hospitalizacji i rekonwalescencji, szybszy powrót do codziennych obowiązków i aktywności
Jak wygląda seks po zabiegu histerektomii?
Jednym z zagadnień nurtujących kobiety, które są po zabiegu histerektomii jest fakt zależności pomiędzy nim, a współżyciem seksualnym. Wiele pacjentek boi się, że utrata narządów rodnych wpłynie na ich odczucia i zadowolenie z życia intymnego. Niewątpliwie w tych trudnych chwilach bardzo ważne jest wsparcie partnera i poczucie, że nadal można czerpać przyjemność z seksu. Warto pamiętać, że za koniecznością usunięcia macicy przemawiają w głównej mierze dolegliwości, które towarzyszyły danemu schorzeniu takie jak częste, nawracające krwawienia czy bóle podbrzusza, które po zabiegu znikają. Tak więc ich zniwelowanie często przekłada się tak naprawdę na polepszenie relacji intymnych. Dodatkowo specjaliści podkreślają, że za odczuwanie bodźców seksualnych odpowiadają przecież czynniki psychiczne a nie narządy wewnętrzne takie jak macica.
Pomimo wszystko po operacji histerektomii pacjentki może zaskoczyć parę kwestii takich jak:
- brak charakterystycznych skurczów podczas orgazmu, za które odpowiadała właśnie usunięta macica
- spadek libido, który dotyczy głównie pań u których razem z macicą usunięte zostały jajniki odpowiedzialne za produkcję hormonów płciowych. Spadek hormonów może może znacząco zmniejszyć potrzebę aktywności seksualnej, dlatego w tego typu sytuacjach rekomendowane jest przyjmowanie hormonalnej terapii zastępczej
- suchość pochwy, która nie znika pomimo zastosowania hormonalnej terapii zastępczej i w wielu przypadkach stanowi źródło dolegliwości bólowych jak również jest przyczyną otarć czy dyskomfortu. W przypadku tej dolegliwości można stosować żele intymne lub nawilżające, które oprócz nawilżenia pochwy pomagają również w odbudowie błony śluzowej
- mniejsze odczuwanie bodźców seksualnych w łechtaczce oraz wargach sromowych, które są konsekwencją usunięcia macicy odpowiadającej za splot licznych sieci nerwowych
- jeżeli operacja usunięcia macicy wiązała się z koniecznością skrócenia pochwy, to może ona wpłynąć na zmniejszenie przyjemności odczuwanej z seksu. W tym przypadku decydującą rolę pełni technika sztuki miłosnej i przyjmowanie odpowiednich pozycji, z których przeważnie najlepsza jest ta, w której kobieta znajduje się na górze. Nie bez znaczenia pozostaje również delikatność samego partnera oraz stymulacja miejsc erogennych takich jak łechtaczka.
- jeżeli macica usuwana była drogą przezpochwową konieczna może okazać się wielotygodniowa wstrzemięźliwość seksualna, jak również warto pamiętać, że pierwsze zbliżenia mogą być przyczyną niewielkiego bólu lub dyskomfortu.
Najważniejszym jest, że niezależnie od skutków jakie niesie ze sobą zabieg histerektomii w większości przypadków likwiduje on chorobę lub ratuje kobiece życie, a nie jej kobiecość, dlatego tak ważne jest szczegółowe zapoznanie się z konsekwencjami operacji wspólnie z lekarzem oraz zapewnienie w tym czasie wsparcia ze strony najbliższej rodziny.
- Histerektomia – jakich skutków ubocznych spodziewać się po zabiegu?
- Histerektomia – rekonwalescencja po zabiegu
- Cytologia – na czym polega badanie?
- Na czym polega biopsja kanału szyjki macicy?
- Rak szyjki macicy a wiek kobiety
Histerektomia – jakich skutków ubocznych spodziewać się po zabiegu?
Histerektomia to zabieg polegający na usunięciu macicy, stosowany najczęściej w leczeniu chorób nowotworowych, ale także przy wypadaniu macicy i mięśniakach tego narządu, których z uwagi na ich rozmiary nie można wyłuszczyć lub powodują one bardzo silne krwawienia, które odbijają się na zdrowiu pacjentki. Istnieje parę typów histerektomii:
- częściowa gdzie podczas zabiegu usuwany jest wyłącznie trzon macicy
- całkowita podczas, której usuwana jest macica, jej trzon, szyjka macicy, a w niektórych przypadkach także jajniki i jajowody
- radykalna, kiedy oprócz całkowitego usunięcia macicy i jej trzonu oraz szyjki macicy usuwa się także górną część pochwy oraz okoliczne węzły chłonne
Zabieg histerektomii przeprowadza się zawsze w znieczuleniu ogólnym na drodze chirurgii klasycznej (otwartej) lub metodami małoinwazyjnymi takimi jak laparoskopia czy z wykorzystaniem robota. Dwie ostatnie metody cechuje nie tylko mniejsza interwencja chirurgiczna, ale przede wszystkim mniejsze dolegliwości bólowe, minimalizacja ewentualnych powikłań jak również szybszy okres rekonwalescencji pacjentek.
Zabieg histerektomii to radykalna ingerencja w kobiecość dlatego też jego przeprowadzenie wiąże się z dużym stresem po stronie pacjentek, który nie rzadko wymaga zapewnienia odpowiedniego wsparcia ze strony członków rodziny jak również tego specjalistycznego w postaci psychiatry lub psychologa.
Warto pamiętać, że w przypadku histerektomii ograniczającej się wyłącznie do usunięcia macicy z zaoszczędzeniem jajników, nadal produkowane są żeńskie hormony płciowe, a więc pacjentki wymagają jedynie odpowiedniego czasu potrzebnego do rekonwalescencji. W przypadku kiedy podczas zabiegu usuwane są jajniki, a pacjentki są w wieku rozrodczym, zabieg taki wiąże się z wejściem w wcześniejszą menopauzę z uwagi na spadek poziomu estrogenów. W tym przypadku konieczne jest podjęcie zastępczej terapii hormonalnej. Suplementacja hormonów ma za zadanie spowolnić procesy osteoporozy, chronić organizm kobiety przez rozwojem choroby niedokrwiennej serca jak również zniwelować przykre dolegliwości towarzyszące menopauzie takie jak nocne poty, suchość pochwy, starcze zapalenie pochwy i pęcherza moczowego, jak również opóźnić procesy starzenia się skóry.
Zdarza się, że u pacjentek po zabiegu histerektomii dochodzi zaraz po zabiegu do niewielkiego krwawienia, które powinno ustąpić samoistnie w przeciągu kilku tygodni. U pacjentek u których zabieg histerktomii wiązał się z koniecznością usunięcia macicy nie występuje już krwawienie menstruacyjne, kobiety nie mają więc już możliwości zajścia w ciążę, jak również nie muszą przyjmować środków antykoncepcyjnych.
Histerektomia – rekonwalescencja po zabiegu
Wykorzystanie metod małoinwazyjnych niesie szereg korzyści po stronie pacjentek wśród których najczęściej wymienia się mniejszy uraz chirurgicznych, brak szpecącej blizny, mniejsze dolegliwości bólowe, minimalizację ryzyka wystąpienia ewentualnych powikłań jak również szybszy okres rekonwalescencji pacjentek i ich powrót do codziennych aktywności.
Ile dni w szpitalu spędza się po zabiegu histerektomii?
Po zabiegu histerektomii hospitalizacja pacjentek trwa zazwyczaj do pięciu dni. W przypadku wykonania zabiegu technikami małoinwazyjnymi pionizacja chorych odbywa się już w drugiej dobie po operacji, co ma na celu zapobiec tworzeniu się ewentualnych zrostów oraz zakrzepów. W trakcie hospitalizacji oraz po jej skończeniu pacjentki pozostają pod ścisłą kontrolą lekarską, szczególnie pacjentki onkologiczne w przypadku, których przez pierwsze 2 tygodnie po zabiegu może dojść do komplikacji takich jak: krwotok, powikłania zatorowo – zakrzepowe, pojawienie się nietrzymania moczu czy też niedrożności pooperacyjnej jelit.
Zaraz po zabiegu u operowanych pacjentek może pojawić się niewielkie krwawienie, które powinno ustąpić samoistnie po kilku lub kilkunastu tygodniach.
Ile dni zwolnienia z pracy po operacji histerektomii?
Jeżeli stan zdrowia na to pozwala, pacjentki otrzymują wypis ze szpitala, zazwyczaj stosuje się 30 dniowe zwolnienie z pracy. Po tym czasie planowane są wizyty kontrolne, które mają na celu weryfikację postępów gojenia się ran oraz ocenę wyniku badania histopatologicznego. W przypadku pacjentek nieonkologicznych kolejne wizyty kontrole powinny się odbywać raz na rok, a w przypadku pań u których histerektomia wykonywana była z przyczyn onkologicznych wizyty takie powinny odbywać się przynajmniej 3 razy w roku.
Jeśli operacja usunięcia macicy odbyła się drogą przezpochwową z rozpoczęciem współżycia należy zaczekać około półtora miesiąca i warto pamiętać, że pierwsze zbliżenia mogą ale nie muszą wiązać się z uczuciem dyskomfortu lub niewielkimi dolegliwościami bólowymi.
Do około pół roku po operacji pacjentki nie powinny wykonywać ciężkiej pracy fizycznej jak również podnosić ciężarów większych niż 5 kg, celem uniknięcia powstania przepukliny, pojawienia się krwotoku czy powikłań jelitowych. Niemniej jednak jak po każdej interwencji chirurgicznej, zalecany jest stopniowy powrót do aktywności fizycznej, który pozwala zapobiec powikłaniom pooperacyjnym. Pełna rekonwalescencja pacjentek po zabiegu histerektomii i powrót do codziennych aktywności sprzed operacji trwa zazwyczaj ok. 2 miesięcy.
Cytologia – na czym polega badanie?
Cytologia należy do podstawowych badań ginekologicznych stosowanych w profilaktyce raka szyjki macicy. Cytologię powinno się wykonywać raz w roku od momentu rozpoczęcia aktywności seksualnej lub po ukończeniu 18. roku życia, a tym bardziej powinny o niej pamiętać panie z grupy podwyższonego ryzyka.Wykonanie cytologii nie tylko zabezpiecza kobiety przed pojawieniem się tego nowotworu ale przede wszystkim pozwala na stwierdzenie zmian we wczesnych stadiach, zanim doprowadzą one do powstania dysplazji wysokiego stopnia czy raka. Jak wygląda badanie cytologiczne?
Przebieg badania cytologicznego
Cytologia jest badaniem profilaktycznym, które obowiązkowo każda kobieta powinna wykonywać raz w roku. Badanie to bezinwazyjne, trwa zaledwie kilka minut i nie wiąże się z dolegliwościami bólowymi. Podczas badania przy pomocy specjalnej małej szczoteczki pobierany jest materiał z kanału szyjki macicy, który następnie podlega ocenie mikroskopowej.Badanie najlepiej jest wykonać się pomiędzy drugim a 20 dniem cyklu miesiączkowego. Dwie doby przed cytologią powinno się zrezygnować ze współżycia płciowego, a na cztery dni przed nie powinno się stosować leków dopochwowych. Cytologia pozwala wykryć raka szyjki macicy w jego początkowym stadium rozwoju, a także wszelkie inne patologie czy procesy chorobotwórcze, jakie w niej zachodzą. Zwiększa to szansę na całkowite wyleczenie.
Jak interpretować wyniki cytologii
Wynik cytologii podawany jest zwykle w skali Papanicolau w oparciu o pięć grup, gdzie za prawidłowy uznaje się wynik cytologii I i II, wynikiem pośrednim jest III A, natomiast wyniki od III B uznaje się już za nieprawidłowe.
- I – prawidłowe komórki nabłonkowe;
- II – prawidłowe komórki nabłonkowe, niewielka ilości bakterii i leukocytów w wymazie;
- III A – w pobranym wymazie zauważa się dużą ilość leukocytów;
- III B – w pobranym wymazie stwierdza się obecność komórek dysplastycznych, czyli nieprawidłowych;
- IV – wykryto nieprawidłowe komórki dysplastyczne, jak i komórki mające cechy raka płaskonabłonkowego przedinwazyjnego;
- V – stwierdzono liczne erytrocyty w rozmazie, leukocyty i komórki nowotworowe charakterystyczne dla raka płaskonabłonkowego, naciekającego szyjkę macicy;
Dodatkową opisową formą interpretacji wyników cytologii jest system Bethesda (TBS), w którym za wynik prawidłowy uznaje się stopień I, a stopień II stwierdza aktualny stany zapalny, który powinien podlegać leczeniu. W opisie stosuje się również dodatkowe sformułowania:
- ASCUS/AGUS – wynik nieprawidłowy, stwierdzono atypowe komórki nabłonkowe, których nie da się jednoznacznie skwalifikować;
- LSIL – wynik nieprawidłowy, stwierdzono pojedyncze atypowe zmiany niskiego stopnia w komórkach nabłonka płaskiego, co do których istnieje ryzyko przekształcenia w nowotwory;
- HSIL – wynik nieprawidłowy, stwierdzono liczne atypowe zmiany wysokiego stopnia w komórkach nabłonka płaskiego;.
Kobiety wciąż badają się za rzadko
Obecnie zachorowalność na raka szyjki macicy w Polsce wynosi ok. 2,5 tys. kobiet rocznie, z czego następnie umiera ok. 1,6 tys. z nich, a największa grupa zachorowań występuje w populacji kobiet pomiędzy 20 a 44 rokiem życia. Kluczowe znaczenie w leczeniu tego nowotworu ma stadium zaawansowania choroby dlatego tak dużą rolę powinno się przykładać do regularnych, corocznych badań cytologicznych albowiem wczesne wykrycie choroby jest również szansą na wyleczenie. Pomimo świadomości znaczenia cytologii w diagnozie raka szyjki macicy wiele kobiet nie poddaje się badaniu lub robi to zbyt rzadko. Badania oraz rozmowy z kobietami, które zachorowały na raka szyjki macicy, wykazały, że najczęściej występującym powodem rzadkiego wykonywania badania, jest lęk przed chorobą. Przekonanie, że brak badania oznacza brak problemu jest wyrządzanie samej sobie szkody. Im wcześniej zostanie zdiagnozowany rak, tym krótszy jest czas, jaki komórki rakowe mają na rozwój w organizmie kobiety. Szybka reakcja oznacza większą szansę na wyleczenie i powrót do zdrowia.
Na czym polega biopsja kanału szyjki macicy?
Biopsja kanału szyjki macicy jest badaniem polegającym na pobraniu wycinka z tarczy pochwowej części szyjki macicy. Biopsję wykonuje się w przypadku otrzymania nieprawidłowego wyniku cytologii lub kolposkopii, w sytuacji nieprawidłowego rozrostu nabłonka gruczołowego w kanale szyjki macicy lub w przypadku podejrzenia polipa. Badanie trwa zaledwie kilkanaście minut i przeprowadza się je w warunkach ambulatoryjnych w znieczuleniu miejscowym lub ogólnym, lub bez jego stosowania z uwagi na niewielkie dolegliwości bólowe, a po krótkiej obserwacji pacjentka może wrócić do domu tego samego dnia. Ważne jest aby do badania wyleczyć ewentualny stan zapalny, jak również przeprowadzić je w pierwszej fazie cyklu, czyli po zakończeniu menstruacji.
Podczas badania pobierane są wycinki z szyjki macicy, które trafiają następnie do badania histopatologicznego, na którego wynik czeka się ok. 2 – 3 tygodni. Biopsję wykonuje się zawsze w sposób celowany, czyli pod kontrolą kolposkopu co pozwala na precyzyjnie pobranie tkanek z chorobowo zmienionych miejsc. W niektórych przypadkach pobiera się również biopsję z kanału szyjki macicy, za pomocą specjalnej szczoteczki lub poprzez jego łyżeczkowanie. U kobiet będących po 40 roku życia dodatkowo możliwe jest pobranie biopsji rysowej z endometrium czyli jamy macicy.
Podczas wykonywania zabiegu pacjentka może odczuwać niewielkie dolegliwości bólowe w dolnej części brzucha, a po badaniu mogą pojawić się niewielkie plamienia trwające od kilku godzin do kilku dni. Przez okres ok. 2 tygodni po zabiegu należy przestrzegać ogólnych zasad higieny jak również powstrzymać się od współżycia seksualnego. Dodatkowo przez 7 dni od zabiegu rekomenduje się zaprzestanie stosowania leków przeciwzapalnych takich jak aspiryna, powstrzymanie się od spożywania alkoholu, gorących kąpieli jak również nadmiernej aktywności fizycznej.
Biopsja kanału szyjki macicy jest badaniem diagnostycznym, które pozwala ginekologom na zdiagnozowanie polipów, obecności wirusa HPV, zmian przedrakowych jak również raka szyjki macicy. Nieprawidłowe wyniki biopsji określane są mianem dysplazji wśród, których wyróżnia się:
- CIN1 – dysplazję szyjki macicy małego stopnia
- CIN2 – dysplazję szyjki macicy średniego stopnia
- CIN3 – dysplazję szyjki macicy dużego stopnia
Ponad połowa zmian określanych jako CIN 1 nie wymaga terapii, a w praktyce zmiany te cofają się samoistnie. Niektóre pacjentki z rozpoznaniem CIN 1 z uwagi na postępujące zmiany wymagają jednak leczenia i stałej opieki ginekologa w postaci regularnych wizyt co pół roku. Jeżeli wynik biopsji wskazał na wynik CIN2 lub CIN3, oznacza to, że pacjentka wymaga natychmiastowego podjęcia leczenia celem zminimalizowania ryzyka zachorowania na raka szyjki macicy.
Rak szyjki macicy a wiek kobiety
Rak szyjki macicy to aktualnie trzeci pod względem częstości zachorowań nowotwór u kobiet na świecie, a znaczna większość nowych zachorowań przypada na kobiety z krajów rozwijających się. Polska ma jeden z najwyższych wskaźników zachorowalności i umieralności na ten nowotwór w Europie, a rocznie raka szyjki macicy w naszym kraju diagnozuje się u 2,5 tys. kobiet z czego umiera z nich 1,6 tys. Zachorowania na ten typ nowotworu notuje się głównie w 6. dekadzie życia, a ok. 60% z nich przypada u pań pomiędzy 45 a 64 rokiem życ ia. Niestety w ostatnich latach rośnie liczba przypadków raka szyjki macicy diagnozowanego u młodych, aktywnych kobiet pomiędzy 35 a 44. rokiem życia.
Polska charakteryzuje się jednym z najniższych w Europie odsetkiem przeżyć 5-letnich, będących miarą wyleczalności tego raka. Odsetek ten wynosił w 2017 zgodnie z danymi Krajowego Rejestru Nowotorów lekko ponad 55%, przy średniej europejskiej powyżej 62%. Większość zgonów z powodu nowotworów złośliwych szyjki macicy występuje między 50 a 69 rokiem życia (52%).
W ostatnich latach wskaźniki przeżyć 5 letnich istotnie się poprawiły, zwłaszcza w grupie młodych kobiet pomiędzy 20-44 lat. Spadek zachorowalności rozpoczął się w początku lat 90 XX wieku i do końca pierwszej dekady XXI wieku zmniejszył się prawie 2,3 razy.
Do czynników ryzyka zachorowania na raka szyjki macicy zalicza się przede wszystkim wirusy brodawczaka ludzkiego (HPV) przenoszone są drogą płciową, wczesne rozpoczęcie współżycia płciowego, dużą liczbę partnerów seksualnych, czy wieloletnie stosowanie doustnej antykoncepcji hormonalnej. Dodatkowo rozwojowi raka szyjki macicy sprzyjają częste i nawracające infekcje narządów rodnych takie jak chlamydioza, rzeżączka, wirus cytomegalii czy opryszczki jak również czynniki genetyczne czyli występowanie tego nowotworu u członków najbliższej rodziny jak również urodzenie co najmniej trójki dzieci.
Wyleczalność zależy przede wszystkim od stopnia zaawansowania raka szyjki macicy w chwili rozpoznania. Dlatego tak ważna jest profilaktyka w postaci systematycznych wizyt u ginekologa i wykonywanie cytologii. To właśnie cytologia pozwala na wykrycie wewnątrznabłonkowej neoplazji szyjki macicy inaczej raka przedinwazyjnego, który poprzedza wystąpienie inwazyjnego nowotworu.
