Mięśniaki macicy to najczęściej występujące u kobiet łagodne nowotwory żeńskich narządów reprodukcyjnych. Składają się głównie z mięśni gładkich i tkanki łącznej. Zgodnie z szacunkami cierpi na nie ok. 20- 50% populacji kobiet, przy czym dane te mogą być niedoszacowane z uwagi na fakt, że wiele kobiet nie doświadcza wyraźnych objawów, które wskazywałyby na obecność mięśniaków. Występowanie mięśniaków może być pojedyncze lub mnogie, przy czym rozmiary mięśniaków są zróżnicowane – od mikroskopijnych, niewidocznych gołym okiem aż do dużych mas mogących osiągnąć kilkanaście centymetrów średnicy i znacząco deformować kształt macicy. Charakterystyczną cechą mięśniaków macicy jest ich tendencja do zmiany wielkości w różnych okresach życia kobiety – mogą one zarówno rosnąć jak i zmniejszać się spontanicznie. W zależności od lokalizacji w macicy, mięśniaki można podzielić na trzy główne typy:
- mięśniaki śródściennne, które rozwijają się w centralnej (środkowej) części ściany macicy,
- mięśniaki podsurowicówkowe, które rozwijają się na zewnątrz macicy, pod błoną surowicową,
- mięśniaki podśluzówkowe, które lokalizują się pod błoną śluzową macicy.
Skontaktuj się z Indywidualnym Opiekunem Pacjenta
Masz dodatkowe pytania, chciałbyś dowiedzieć się więcej o metodzie robotycznej, o przebiegu leczenia lub schorzeniach jakich dotyczy? Jesteśmy do Twojej dyspozycji, umówimy konsultację ze specjalistą w naszym szpitalu.
Co powinno skłonić do konsultacji z lekarzem?
Objawy mięśniaków macicy
U około 20% kobiet z mięśniakami macicy nie występują żadne objawy, co prowadzi do ich przypadkowego wykrycia w trakcie rutynowych badań ginekologicznych. Natomiast, w zależności od wielkości i położenia tych guzów mogą one wywoływać różnorodne symptomy, takie jak:
- intensywne i bolesne krwawienia menstruacyjne – charakterystycznym symptomem mięśniaków macicy są nadmierne a czasem długotrwałe krwawienia podczas menstruacji. W niektórych przypadkach mogą one przyczynić się do rozwoju anemii.
- ból i uczucie ciężkości – często spotykanym objawem, szczególnie przy większych mięśniakach jest ból lub uczucie ciężkości w dolnej części brzucha. Ból może być ciągły lub nasilający się w czasie menstruacji.
- uczucie ucisku – duże mięśniaki mogą wywierać nacisk na pobliskie organy, prowadząc do uczucia pełności lub ciężaru w obszarze miednicy.
- częste oddawanie moczu lub problemy z oddawaniem moczu – mięśniaki rosnące w kierunku pęcherza moczowego mogą powodować częste potrzeby oddawania moczu lub uczucie niecałkowitego opróżnienia pęcherza.
- dyskomfort lub ból podczas stosunku – zależnie od położenia mięśniaków mogą one powodować dyskomfort lub ból w trakcie stosunków seksualnych.
- problemy z płodnością i komplikacje ciążowe – choć wiele kobiet z mięśniakami nie ma trudności z zajściem w ciążę to w niektórych przypadkach mogą one wpływać na płodność lub powodować komplikacje w trakcie ciąży, takie jak poronienia czy przedwczesny poród.
- powiększenie obwodu brzucha – bardzo duże mięśniaki mogą być przyczyną widocznego zwiększenia obwodu brzucha.
Ważne jest podkreślenie, że występowanie jednego lub kilku z wymienionych objawów nie musi koniecznie wskazywać na mięśniaki macicy, gdyż podobne symptomy mogą być związane z innymi schorzeniami. Dlatego w przypadku kiedy kobieta zauważy u siebie objawy mogące sugerować występowanie mięśniaków zaleca się konsultację z lekarzem ginekologiem w celu ustalenia właściwej diagnozy i zastosowania odpowiedniego leczenia.
Diagnozowanie mięśniaków macicy
Rozpoznawanie mięśniaków macicy odgrywa istotną rolę w zarządzaniu tym stanem zdrowia, umożliwiając właściwe podejście terapeutyczne i śledzenie postępów choroby. Proces diagnozy zwykle rozpoczyna się od dokładnego wywiadu medycznego i badania ginekologicznego, zwłaszcza gdy pacjentka doświadcza charakterystycznych symptomów, takich jak intensywne krwawienia miesiączkowe czy ból w okolicy miednicy.
Ultrasonografia (USG) przezbrzuszna lub przezpochwowa jest najczęściej wykorzystywaną techniką diagnostyczną. Pozwala ona określić wielkość, ilość i umiejscowienie mięśniaków oraz pomaga odróżnić je od innych możliwych przyczyn nieprawidłowości w macicy. W przypadkach, gdy wyniki USG są niejednoznaczne lub gdy istnieje podejrzenie innych schorzeń może być zalecane wykonanie rezonansu magnetycznego (MRI) miednicy, który dostarcza bardziej szczegółowych obrazów wewnętrznych struktur i może być przydatny w planowaniu leczenia, szczególnie gdy rozważana jest operacja. Histeroskopia może być również wskazana, jeśli mięśniaki znajdują się w jamie macicy (submukozalne) ponieważ umożliwia ona lekarzowi bezpośrednią ocenę wnętrza macicy.
Jak widać diagnostyka mięśniaków macicy wymaga więc stosowania różnorodnych metod, dostosowanych do indywidualnych potrzeb pacjentki, jej objawów oraz ogólnego stanu zdrowia. Regularne badania ginekologiczne są kluczowe dla kobiet zwłaszcza tych, które doświadczają symptomów sugerujących obecność mięśniaków. Wczesne wykrycie i monitorowanie mięśniaków macicy jest niezbędne dla skutecznego leczenia i zapobiegania dalszemu rozwojowi choroby.
Leczenie mięśniaków macicy
Zwykle, mniejsze mięśniaki macicy, które nie wywołują żadnych symptomów są poddawane obserwacji, bez konieczności interwencji chirurgicznej. Jednakże w sytuacjach, kiedy mięśniaki negatywnie oddziałują na codzienne funkcjonowanie kobiety powodując między innymi intensywne i przedłużające się krwawienia miesiączkowe, czy nacisk na pęcherz moczowy lub inne narządy wewnętrzne wtedy zalecane może być leczenie chirurgiczne. Czynnikiem dodatkowo przemawiającym za operacją jest szybki wzrost mięśniaków, co może sugerować konieczność ich usunięcia w celu zapobieżenia dalszym komplikacjom zdrowotnym. Operacyjne usunięcie mięśniaków macicy stanowi kluczową opcję leczenia dla pacjentek, u których inne metody nie przynoszą oczekiwanej poprawy lub gdy mięśniaki wywołują poważne symptomy lub komplikacje. Istnieje kilka chirurgicznych technik leczenia mięśniaków a decyzja o wyborze odpowiedniej metody zależy od szeregu czynników, w tym od rozmiaru, liczby i lokalizacji mięśniaków a także od ogólnego stanu zdrowia i planów rozrodczych pacjentki.
Miomektomia to zabieg polegający na usunięciu mięśniaków, przy jednoczesnym zachowaniu macicy. Jest to metoda często wybierana przez kobiety mające w planach ciążę i może być przeprowadzana różnymi technikami:
- laparoskopowo – zabieg wykonywany przez niewielkie nacięcia w brzuchu z użyciem laparoskopu, co przyczynia się do szybszego gojenia i skróconego czasu hospitalizacji.
- robotycznie – z wykorzystaniem robota chirurgicznego, podobnie jak w przypadku laparoskopii, skraca czas rekonwalescencji i pobytu w szpitalu.
- histeroskopowo – stosowana głównie do usuwania mięśniaków submukozalnych (położonych pod błoną śluzową macicy), wykonywana przez pochwę i szyjkę macicy, co eliminuje potrzebę zewnętrznych nacięć.
- tradycyjna otwarta miomektomia (laparotomia) – zazwyczaj wymagana w przypadku dużych mięśniaków lub gdy metody minimalnie inwazyjne nie są odpowiednie.
Histerektomia to zabieg polegający na usunięciu całej macicy, który jest ostatecznym sposobem eliminacji mięśniaków. Obecnie jest coraz rzadziej stosowana w leczeniu mięśniaków a zalecana głównie kobietom, które nie planują mieć więcej dzieci, szczególnie gdy mięśniaki są duże, rosną szybko lub gdy inne metody leczenia okazują się nieskuteczne. Histerektomia może być wykonana laparoskopowo, robotycznie, przez pochwę lub poprzez otwarte nacięcie brzuszne.
Miomektomia robotyczna
Przygotowanie do zabiegu miomektomii
Opieka nad pacjentkami przed, w trakcie i po operacji mięśniaków macicy obejmuje współpracę interdyscyplinarnego zespołu składającego się z ginekologa, anestezjologa, fizjoterapeuty oraz w zależności od potrzeb psychologa, dietetyka lub innych specjalistów, takich jak urolog czy chirurg ogólny. Podstawą jest ocena parametrów krwi, w tym morfologii z rozmazem, funkcji nerek oraz wykonanie próby krzyżowej. Pacjentki z problemami układu oddechowego, krążenia, zastoinową niewydolnością serca, czy problemami z zastawkami serca są poddawane szczegółowej ocenie anestezjologicznej ze względu na zwiększone ryzyko powikłań. Anestezjolog wdraża także profilaktykę przeciwzakrzepową w okresie okołooperacyjnym a także współpracuje z innymi specjalistami w celu zastosowania odpowiedniego leczenia farmakologicznego. Fizjoterapeuta odpowiada za ocenę funkcjonalną dna miednicy i ogólnej kondycji pacjentki. Fizjoterapia przed i po operacji pomaga w przygotowaniu do zabiegu i utrzymaniu jego efektów, przyspiesza powrót do sprawności a także zapobiega powikłaniom, takim jak zapalenie płuc czy zatorowość żylne.
Przebieg zabiegu miomektomii
Miomektomia z użyciem robota przeprowadzana jest w znieczuleniu ogólnym a czas trwania operacji zależy od rozmiaru i ilości mięśniaków. Dostęp do żyły pacjentki, zlokalizowanej w okolicy ramienia lub nadgarstka umożliwia podawanie leków i płynów infuzyjnych. W pęcherzu moczowym umieszczany jest sterylny cewnik, co pozwala na opróżnienie go z moczu. Operacja rozpoczyna się od stworzenia tzw. odmy otrzewnowej polegającej na napełnieniu jamy brzusznej dwutlenkiem węgla w celu uzyskania przestrzeni roboczej poprzez odseparowanie powłok brzucha od wewnętrznych organów.
W zabiegu robotycznym nie wykonuje się dużych nacięć na powłokach brzusznych lecz korzysta się z kilku małych otworów (o średnicy do 1 cm), przez które wprowadza się specjalne urządzenia, tzw. tokary. Przez nie umieszcza się zminiaturyzowane narzędzia chirurgiczne przymocowane do ramion robota, które wiernie naśladują ruchy ręki chirurga. W przeciwieństwie do klasycznej metody chirurgicznej lub laparoskopii, w operacji robotycznej chirurg nie znajduje się przy stole operacyjnym lecz obsługuje robot zza konsoli, sterując z jej poziomu ramionami robota za pomocą manetek.
Ergonomia pracy z użyciem robota pozwala chirurgowi na zajęcie bardziej komfortowej pozycji, co zmniejsza zmęczenie i pozwala na utrzymanie koncentracji podczas zabiegu. Dzięki systemowi robotycznemu chirurg otrzymuje na monitorze konsoli kolorowy obraz jamy brzusznej z 10-krotnym powiększeniem, wizualizację trójwymiarową i w jakości full HD, co znacząco przewyższa jakość obrazu w 2D używanego w laparoskopii. Wykorzystanie robotycznych urządzeń wizyjnych i narzędzi umożliwia chirurgowi precyzyjną identyfikację, a następnie resekcję mięśniaków. System robotyczny eliminuje ograniczenia sensoryczne i mechaniczne związane z laparoskopią czy laparotomią takie jak naturalne drżenie rąk chirurga co przekłada się na bezpieczeństwo i dokładność przeprowadzenia zabiegu.
Korzyści dla pacjentek
Mimektomia przy użyciu technologii robotycznej umożliwia wykonanie zabiegu w sposób minimalnie inwazyjny i z dużą precyzją, co przynosi szereg korzyści dla pacjentek. Do najważniejszych z nich należą:
- Zmniejszenie dolegliwości bólowych po operacji,
- Redukcja liczby powikłań i niższe ryzyko infekcji,
- Ograniczenie utraty krwi i zmniejszenie ryzyka potrzeby transfuzji,
- Możliwość wykonania w sposób małoinwazyjny,
- Lepsze efekty estetyczne w porównaniu z tradycyjnymi metodami chirurgicznymi,
- Skrócony czas pobytu w szpitalu – zazwyczaj pacjentki wracają do domu w ciągu 1-2 dni po zabiegu,
- Zmniejszenie ryzyka powstawania zrostów pooperacyjnych, co ma znaczenie w kontekście potencjalnych problemów z płodnością,
- Szybszy powrót do normalnej aktywności życiowej i zawodowej,
- Możliwość przeprowadzenia operacji u pacjentek z obciążonym wywiadem.