Endometrioza a ciąża

Czym jest endometrioza?

Endometrioza inaczej zwana gruczolistością macicy lub wędrującą śluzówką macicy to choroba polegająca na występowaniu błony śluzowej trzonu macicy poza jej naturalnym umiejscowieniem. Choć ogniska endometriozy w głównej mierze lokalizują się w okolicy narządów rozrodczych to mogą również występować w obrębie błony śluzowej pęcherza moczowego, jelita grubego, otrzewnej oraz rzadziej w płucach czy pępku lub  bliźnie po operacjach brzusznych (np. po cesarskim cięciu). Endometrioza to choroba przewlekła a jej rozwój uzależniony jest od czynników hormonalnych, immunologicznych i środowiskowych jak również od predyspozycji genetycznych. W klinicznym obrazie endometriozy wyróżnia się jej trzy typy: jajnikową, otrzewną i głęboko naciekającą.

Endometrioza to choroba, która zgodnie z szacunkami może dotyczyć aż 2 mln Polek, głównie kobiet w wieku rozrodczym (20 – 40 lat), ale również młodocianych jak i kobiet po menopauzie.

Endometrioza – objawy

Wśród najczęstszych objawów endometriozy wymienia się dolegliwości bólowe, które nasilają się przed lub w trakcie trwania miesiączki. Pacjentki z endmetriozą często ukarżają się również na obfite, bolesne i długo trwające miesiączki. Do symptomów tej choroby zalicza się również odczuwanie bólu podczas kontaktów intymnych, bolesne oddawanie moczu oraz stolca, bóle w okolicy krzyżowej kręgosłupa, wzdęcia i biegunki jak również krótkotrwałe bądź przewlekłe bóle brzucha z nieokreślonych przyczyn. Endometrioza jest również jedną z głównych przyczyn występowania niepłodności ponieważ szacuje się, że 35-50% kobiet z endometriozą ma problemy z zajściem w ciążę, które spowodowane są występowaniem zrostów na jajnikach lub torbieli w obrębie układu rozrodczego.

Endometrioza a trudności z zajściem w ciążę

Endometrioza to choroba, która może przebiegać w sposób bezobjawowy i pomimo, że nie powoduje żadnych dolegliwości to potrafi skutecznie odebrać szansę na macierzyśntwo. Zgodnie z szacunkami co piąta kobieta chorująca na endometriozę jest bezpłodna a dzieje się tak ponieważ komórki prawidłowo występujące w jamie macicy, przemieszczają się do jajników gdzie reagując na hormony, krwawią i powodują liczne stany zapalne, a czasem przemieniają się w zrosty lub torbiele. To właśnie zrosty i torbiele powstałe w wyniku endometriozy utrudniają a nawet uniemożliwiają zapłodnienie komórki jajowej. Ponadto zmieniona chorobowo śluzówka jamy macicy zaburza implantację zarodka. Tak więc endometrioza przyczynia się do powstania niepłodności pierwotnej na wskutek zniszczenia jajników i jajowodów oraz w postaci nacieków w miednicy mniejszej i macicy. Ogniska endometriozy np. na jajnikach przczyczniają się również do zaburzenia funkcjonowania gospodarki hormonalnej, które również może prowadzić do bezpłodności. 

Endometrioza a zajście w ciążę

Lecznie endometriozy skoncentrowane jest na dwóch celach, gdzie jednym z nich jest zahamowanie postępu choroby a drugim utrzymanie lub przywrócenie płodności. W kobiet u których endometrioza powoduje niepłodność lub niemożność zajścia w ciążę najczęstszą formą leczenia są metody wspomaganego rozrodu. U kobiet przed 35 rokiem życia ze zdiagnozowaną endometriozą pierwszego i drugiego stopnia można przeprowadzać inseminacje domaciczne ze stymulacją jajeczkowania. W przypadku braku ciąży jak również u pacjentek z najcięższą formą endometriozy leczeniem z wyboru jest procedura zapłodnienia pozaustrojowego, gdzie szanse na urodzenie dziecka w przeliczeniu na jeden cykl terapeutyczny szacuje się na ok. 14%. Przed zapłodnieniem ginekolodzy rekomendują wykonanie laparoskopii zwiadowczej, która zwiększa szansę na zapłodnienie podczas zabiegu in vitro lub inseminacji domacicznej poprzez możliwość usunięcia w trakcie jej trwania strategicznie położonych ognisk endometriozy. Z technik wspomaganego rozrodu najlepiej skorzystać w niedługim okresie czasu po wykonaniu laparoskopii zwiadowczej ponieważ ryzyko odrośnięcia zmian jest wtedy zminimalizowane.

Endometrioza w ciąży

Dobrą informacją jest ta, że u pacjentek u których mimo choroby udało się zajść w ciążę, objawy endometriozy stają się mniej uporczywe. Dzieje się tak ponieważ organizm kobiety w ciąży produkuje większe ilości progesteronu, który działa łagodząco na same objawy endometriozy jak również przyczynia się do mniejszej aktywności  jej ognisk. Na polepszenie się stanu zdrowia pacjentek z endometriozą w ciąży wpływa również fakt zatrzymania się krwawień miesiączkowych, które do tej pory były przyczyną największych dolegliwości bólowych. Pomimo, że ciąża jest poniekąd lekarstwem na objawy endometriozy to należy pamiętać, że ciąża w przebiegu tej choroby jest ciążą wysokiego ryzyka ponieważ ewentualne pojawienie się krwawień może stanowić przyczynę poronień, przedwczesnych porodów, odklejenia się łożyska czy urodzenia dziecka z niską masą urodzeniową. To właśnie z tych powodów każda ciężarna pacjentka ze zdiagnozowaną wcześniej endometriozą powinna być pod stałą opieką ginekologa.

Niestety część pacjentek z endometriozą uskarża się na zaostrzenie dolegliwości w pierwszym trymestrze ciąży na co wpływ mają zarówno zmiany hormonalne jak i powiększająca się macica. Dlatego też często stwierdza się złagodzenie objawów dopiero w 3. i 4. trymestrze ciąży. Stan remisji endometriozy po ciąży można przedłużyć dzięki karmieniu piersią ponieważ laktacja powoduje zahamowanie wydzielania się estrogenów a co za tym idzie zatrzymanie się owulacji i w konsekwencji miesiączki, które przyczynia się do niepowstawania nowych ognisk zapalnych.

Niezależnie od powyższego pacjentki ze zdiagnozowaną endometriozą muszą liczyć się z jej nawrotem zaraz po porodzie i po ustaniu okresu laktacji a o ustąpieniu endometriozy można myśleć dopiero po wejściu w okres menopauzy, w którym wygaszeniu ulega czynność jajników.