Endometrioza a rak

Czym jest endometrioza

Endometrioza to  choroba, która zgodnie z szacunkami dotyka ok. 10-15% kobiet w wieku 20 – 40 lat. Choroba ta polega na występowaniu komórek gruczołowych i zrębu błony śluzowej macicy poza jej jamą, głównie w obrębie narządów rozrodczych ale także w błonie śluzowej jelita grubego, otrzewnej czy pęcherza moczowego. Bardzo rzadko zdarza się, że ogniska endometriozy zlokalizowane są  w odległych miejscach, takich jak płuca czy przepona czy w skórze np. w bliźnie po cięciu cesarskim. Najwcześniejszym i najczęściej występującym objawem endometriozy jest ból zlokalizowany w okolicy miednicy mniejszej, który nasila się głównie przed jak i w trakcie menstruacji. W większości przypadków dokuczliwy ból występuje w przebiegu endometriozy głęboko naciekającej. Dodatkowo pacjentki uskarżają się na dolegliwości bólowe w trakcie stosunku jak również podczas oddawania moczu czy stolca. Endometrioza zwłasza ta, której ogniska zlokalizowane są w okolicach pęcherza moczowego lub jelit swoimi objawami może również podszywać się pod choroby układu moczowego lub pokarmowego.

Endometrioza – diagnostyka

Z uwagi na niespecyficzne objawy jakie może dawać endometrioza wykrywanie tego schorzenia nie zawsze jest proste. Dlatego diagnostyka tej choroby  jest połączeniem badania ginekologicznego wraz z USG dopochwowym i wziernikowaniem narządów rodnych jak również badania klinicznego oraz badań obrazowych takich jak tomografia komuterowa czy rezonans magnetyczny.  W diagnostyce u pacjentek uskarżających się na dolegliwości jelitowe dodatkowo wykorzystuje USG transrektalne a w niektórych przypadkach wykonuje się również oznaczenie  biomarkerów surowicy krwi.

Endometrioza a rak

Endometrioza nie jest zaliczana do nowotworów złośliwych. Niemniej jednak z uwagi na jej złożoną budowę w skład, której wchodzą komponent zrębowy, nabłonkowy i naczyniowy jak również z uwagi na zmiany materiału genetycznego, budowa komórek endometriozy jest zbliżona do tych obserwowanych w nowotworach złośliwych. Ponadto w błonie śluzowej macicy z endometriozą odsetek komórek nieprawidłowych (ektopowych) jest znacznie wyższy niż w prawidłowej błonie śluzowej jamy macicy. Dotychczasowe badania co prawda nie wykazały jednoznacznie zwiększonego ryzyka transformacji nowotworowej u pacjentek z endometriozą, ale za to dowiodły, że u tej grupy pacjentek częściej obserwuje się występowanie raka jajnika, chłoniaków nieziarniczych np. nie-Hodgkina oraz innych chorób nowotworowych takich jak rak jelita grubego, rak tarczycy czy czerniak. Niezależnie od powyższego aktualnie nie ma wyraźnych wytycznych dotyczących konieczności wdrażania leczenia operacyjnego u pacjentek z endometriozą jak również dokonywania zmian w planie terapeutycznym z uwagi na ewentualne ryzyko transformacji nowotworowej.

Endometrioza a oznaczanie markera nowotworowego CA-125

Warto nadmienić, że jednym z  używanych biomarkerów do diagnostyki endometriozy jest białko CA-125, którego  podwyższony poziom może świadczyć zarówno o występowaniu endometriozy jak i raka jajnika. Należy jednak pamiętać, że oznaczenie tego markera  nie jest specyficzne dla endometriozy, a jego podwyższone wartości mogą obrazować różne stany kliniczne począwszy od ciąży, miesiączki, procesów nowotworowych po  stany zapalne w obrębie otrzewnej, czy choroby wątroby i tkanki łącznej jak i cukrzycę. Warto podkreślić, że badanie CA-125 nie pozwala postawić jednoznacznej diagnozy w kierunku endometriozy a jedynie może sugerować jej występowanie. Wykonanie tego badania traktowane jest jako badanie uzupełniające, które pomaga w podejmowaniu decyzji oraz w ukierunkowaniu postępowania terapeutycznego.