Przełamujemy tabu związane z rakiem prostaty

Co roku w Polsce ok 6 tyś zgonów wśród mężczyzn spowodowanych jest rakiem prostaty. Aktualnie jest to najczęściej diagnozowany nowotwór u mężczyzn w naszym kraju. Statystyka mogłaby wyglądać zupełnie inaczej gdyby mężczyźni po 40 roku życia regularnie wykonywali badania profilaktyczne. Niestety do większości panów powyższe dane statystyczne nie przemawiają i reagują na nie bardzo podobnie „mnie to nie dotknie…” . Takie przeświadczenie jest obecne powszechnie, ale niestety życie pisze różne scenariusze. Odwlekanie badań i zaniechanie profilaktyki odbiera możliwość wczesnego rozpoznania, zmniejszając tym samym szanse na całkowite wyleczenie i mniej skomplikowaną terapię. Zapraszamy do zapoznania się z wywiadem z dr Pawłem Wiszem – urologiem z krakowskiego Szpitala na Klinach, który przedstawia wskazówki w jaki sposób skutecznie przekonać mężczyznę do badań profilaktycznych oraz wyjaśnia dlaczego mężczyźni tak usilnie unikają tego typu badań.

Jak mężczyźni podchodzą do badań pozwalających sprawdzić zdrowie swojej prostaty?

Trzeba oddać mężczyznom, że w ostatnich latach obserwuje się coraz to większą ich świadomość w kwestii zachorowalności na raka prostaty oraz roli jaką pełnią badania profilaktyczne. Tutaj  trzeba zwrócić uwagę na dużą rolę ich partnerek, które bardzo często inicjują temat wizyty u urologa. Rozmowy i próby namówienia mężczyzn bywają trudne, a czasami wręcz niekomfortowe, ale są zdecydowanie warte wysiłku. Pamiętajmy, że profilaktyka to klucz do rozpoznania raka we wczesnym stadium jego rozwoju, co daje możliwość wykorzystania małoinwazyjnych technik leczenia oraz szansy na całkowite wyleczenie raka prostaty. Warto o tym pamiętać  ponieważ nowotwór prostaty jest bardzo przebiegły, wiele lat potrafi rozwijać się nie dając żadnych symptomów choroby.

Jak zatem rozmawiać z mężczyzną aby namówić go do wizyty u urologa?

Bardzo często porównuję coroczne wizyty u urologa do obowiązkowych przeglądów samochodów. Jak doskonale zdajemy sobie sprawę dbanie o swoje cztery kółka jest dla mężczyzn niezmiernie istotne. Coroczne wizyty na stacji diagnostycznej są dla nich całkowicie naturalne i oczywiste. W ten sposób chcę im zobrazować, że z prostatą jest bardzo podobnie. Wymaga ona regularnego  przeglądu aby sprawdzić, czy przypadkiem nie dzieje się z nią coś niedobrego. Takie coroczne obowiązkowe przeglądy prostaty u urologa powinni rozpocząć panowie, którzy ukończyli 45 lat, natomiast jeżeli występuje obciążenie genetyczne, na przegląd powinni się zgłaszać już po 40-tce.

Takie badania nie są specjalnie skomplikowane, polegają głownie na pobraniu krwi do oznaczenia poziomu PSA oraz na  wizycie u urologa w celu przeprowadzenia badania per rectum.  Jest to bezbolesne krótkie badanie palpacyjne prostaty przez odbytnicę. Pozwala ono urologowi określić stan prostaty i wykrycie zmian guzkowych a co za tym idzie ewentualne ukierunkowanie diagnozy w kierunku raka prostaty. 

Wysokie PSA – czy to zawsze oznacza, że mam raka prostaty?

Krótko mówiąc, nie. Wysoki poziom PSA nie jest jednoznaczny z nowotworem prostaty. Może być spowodowany innymi chorobami nieonkologicznymi takimi jak infekcje układu moczowo-płciowego lub łagodnym przerostem prostaty, ale może także świadczyć o tym, że w prostacie rozwija się nowotwór. Dlatego właśnie samo badanie poziomu PSA nie jest wystarczające i potrzebne są dodatkowe badania aby określić precyzyjnie na jaką chorobę cierpi pacjent.

Badanie per rectum – dlaczego jest tak istotne w rozpoznaniu raka prostaty? Czy mężczyźni mają się czego bać?

Przede wszystkim – panowie, nie bójcie się badania per rectum! Jest to całkowicie bezbolesne badanie, co prawda niekoniecznie komfortowe, ale za to pozwala lekarzowi wykryć zmiany guzkowe w prostacie. Badanie  trwa dosłownie kilka minut! Jeżeli badanie wykryje zmiany w budowie prostaty, to lekarz zleca przeprowadzenia badania USG przezodbytniczego dzięki czemu pozyskuje informację na temat wielkości zmian. W kolejnym kroku wykonywany jest rezonans magnetyczny obrazujący miejsca ognisk chorobowych. Po tym badaniu rekomenduje się wykonanie   biopsji fuzyjnej bezpośrednio z miejsca określonego jako zmienione chorobowo.

Na jakie objawy raka prostaty panowie powinni zwrócić uwagę?

Rak prostaty to przebiegły przeciwnik. Z uwagi na fakt, że potrafi rozwijać się latami, mężczyźni powoli przyzwyczajają się do postępujących stopniowo objawów choroby traktując je jako efekty starzenia się i zmian hormonalnych. Niestety jest to bardzo mylące. Takie objawy jak osłabiony strumień moczu, częste oddawanie moczu, obecność krewi w moczu lub nasieniu oraz częste oddawanie moczu w nocy nie mogą być bagatelizowane. Jakikolwiek z tych objawów powinien skłonić każdego mężczyznę do konsultacji z urologiem.

Dlaczego mężczyźni powinni przezwyciężyć strach przed diagnozą raka prostaty?

To nic dziwnego, że obawiamy się diagnozy choroby nowotworowej. Musimy jednak mieć na uwadze fakt, że im szybciej postawiona zostanie diagnoza, tym nowotwór będzie we wcześniejszym stadium rozwoju. To z kolei pozwala na wykorzystanie technik małoinwazyjnych w leczeniu raka, które nie okaleczają mężczyzn i umożliwiają panom zachowanie takiej j jakości życia sprzed zabiegu.

Co zmieniło się w ostatnich latach w operacyjnych metodach leczenia raka prostaty?

Obecnie dysponujemy trzema metodami operacyjnego leczenia nowotworu prostaty, są to: metoda otwarta – jest to metoda najstarsza, metoda laparoskopowa, oraz metoda z wykorzystaniem robota. System robotyczny stanowi przedłużenie rąk chirurga z ruchomością w obrębie 560 stopni. System wizyjny robota umożliwia wysokiej rozdzielczości wizualizację pola operacyjnego  w 10x powiększeniu i jakości FullHD. To wszystko składa się na kluczowe korzyści dla pacjenta takie jak:

• Bardzo dobry wynik onkologiczny po zabiegu
• Prawidłowe trzymanie moczu
• Zachowanie erekcji
• Minimalizacja urazu chirurgicznego
• Minimalizacja ryzyka powikłań śródoperacyjnych

To co się nie zmieniło na przestrzeni lat to priorytety, tutaj zawsze na pierwszym miejscu będzie wynik onkologiczny, później funkcje prawidłowego trzymania moczu a na końcu zachowanie erekcji. Musimy pamiętać, że leczenie nowotworu prostaty to leczenie onkologiczne, a uszczerbki, które mogą wystąpić w jego skutku można leczyć poprzez np. wszczepienie protezy prącia.

Robot chirurgiczny – mercedes wśród operacji usunięcia prostaty

Wszystkie metody operacyjnego leczenia raka prostaty polegają na tym samym, usunięciu raka prostaty a następnie przyszyciu gruczołu krokowego do cewki moczowej. O ile zasada wykonywania operacji jest tożsama dla każdej z dostępnych metod, to sposób jej przeprowadzenia wnosi wiele zmian. Porównajmy operację z wykorzystaniem systemu robotycznego do metody klasycznej czy laparoskopowej wykorzystując analogię do podróży z Warszawy do Gdańska. Mamy tę samą drogę do przebycia, ale jadąc maluchem w stosunku do jazdy mercedesem czuć będziemy wyraźny kontrast w komforcie, bezpieczeństwie i jakości podróży. W zasadzie ciężko będzie je porównać ponieważ różnice są tak diametralne. Tutaj możemy stwierdzić z całą stanowczością, że robot to dzisiaj mercedes wśród operacji usunięcia raka prostaty.

Jak wg Pana powinna wyglądać dobra komunikacja na linii pacjent – lekarz gdy diagnozuje się raka prostaty?

Zaufanie pacjenta do lekarza jest najważniejsze. Nie dotyczy to tylko momentu w którym przedstawia się pacjentowi diagnozę, równie ważne jest podczas gdy pacjent podejmuje decyzję o wyborze opcji terapeutycznej. Od czasu do czasu przyjmuję pacjentów, którzy zwierzają mi się, iż decyzję o zmianie lekarza podjęli na skutek utraty zaufania  do lekarza prowadzącego a także niewystarczającego doinformowania. Kiedy pacjent słyszy diagnozę raka prostaty to stawiany jest w bardzo trudnej sytuacji. Aby go wesprzeć musimy dokładnie merytorycznie wytłumaczyć mu z jaką chorobą się mierzy, jakie kroki można podjąć, na czym polegać będzie leczenie i jakie skutki może ze sobą nieść. W rzeczywistości to pacjent podejmuje decyzję o tym jaką metodę leczenia wybiera, lekarz urolog to specjalista, który musi przedłożyć wszystkie możliwe opcje terapeutyczne i wyjaśnić niezrozumiałe dla pacjenta kwestie.

Leczenie raka prostaty to bardzo często nie tylko wykonanie operacji ale także odpowiadanie na czasami trudne pytania dotyczące życia po prostatektomii, wyjaśnianie jakie konsekwencje niesie zastosowana metoda leczenia, często również w sferze seksualności. W życiu mężczyzny diagnoza raka prostaty to niezwykle trudny czas. To nie tylko zmaganie się z samą chorobą ale także z emocjami i poczuciem utraty męskości, bycia mniej wartościowym. Wrażliwość i empatia są tutaj kluczowe w relacji pacjent – lekarz. Bardzo ważną rolę w leczeniu raka prostaty odgrywa psycholog. Od czasu kiedy pacjent otrzymuje diagnozę do rozpoczęcia leczenia czasami mija nawet 3 miesiące. Podczas tego czasu mężczyźni są często pozostawieni sami sobie z błędnym wyobrażeniem tego jak przebiegać będzie ich leczenie. Dlatego właśnie z prośbą o pomoc do psychologów udają się nierzadko partnerki chorych, oczekując wskazówek w jaki sposób mogą wspierać swoich mężczyzn w tym niezwykle trudnym czasie.