Czy pacjentki otyłe z rakiem endometrium mają możliwość skorzystania z chirurgicznego leczenia tego nowotworu z wykorzystaniem technik małoinwazyjnych?

Rak endometrium (rak trzonu macicy) jest coraz częściej spotykanym nowotworem wśród pań, w 2019 r. był przyczyną śmierci ponad 1800 Polek. Co zaskakujące, kobiety z otyłością, które szczególnie narażone są na ryzyko rozwoju raka endometrium, mają utrudniony dostęp do opieki i sprawnego leczenia zabiegowego, a operacje z użyciem technik małoinwazyjnych  oferowane są w nielicznych ośrodkach w Polsce. Szpital na Klinach w Krakowie oferuje takie zabiegi z wykorzystaniem robota.

Możliwości profilaktyki raka endometrium

W przypadku raka szyjki macicy istnieje możliwość zapobiegania zachorowaniu poprzez szczepienia, natomiast genetyczna predyspozycja do rozwinięcia raka jajnika lub piersi uwzględnia możliwość operacji profilaktycznej. Niestety w przypadku raka trzonu macicy metody profilaktyki, wczesnego wykrywania są nadal ograniczone. Warto wiedzieć, że rak błony śluzowej macicy daje objawy już we wczesnym stadium rozwoju. Są to nieprawidłowe krwawienia z dróg rodnych u pań po menopauzie, u kobiet menstruujących zmiany w częstotliwości lub obfitości krwawień miesięcznych. Zaobserwowanie tych objawów pozwala na wdrożenie diagnostyki w postaci biopsji błony śluzowej macicy i wykrycie komórek nowotworu. Raka endometrium w początkowym stadium zaawansowania leczy się operacyjnie poprzez histerektomię. Nowotwory wykryte w późniejszych stadiach, z przerzutami, wymagają radioterapii, chemioterapii i złożonych terapii, co wpływa także na rokowania.

Otyłość jako czynnik wzrostu zachorowań na raka trzonu macicy 

W Polsce każdego roku 6,6 tysięcy kobiet otrzymuje diagnozę raka endometrium, a to konkretne rozpoznanie stanowi ponad 7% wszystkich nowo zdiagnozowanych nowotworów u Polek. Między 2005 a 2017 rokiem liczba zachorowań wzrosła aż o 44%, a śmiertelność o ponad 120%. Badania wskazują, że tak wyraźny wzrost przypadków raka endometrium może być spowodowany coraz powszechniejszym problemem otyłości, która wiąże się z podwyższonym stężeniem estrogenu. Hormon ten odpowiada za przerost śluzówki macicy, w następstwie tego procesu mogą pojawić się nieprawidłowe i atypowe komórki, które wiążą się z ryzykiem rozwoju procesu nowotworowego. Zgodnie z badaniem ze Stanów Zjednoczonych “Addressing the Role of Obesity in Endometrial Cancer Risk, Prevention and Treatment”, każdy 5-punktowy wzrost BMI wiąże się z 50% wzrostem prawdopodobieństwa wystąpienia raka trzonu macicy, a niemal 60% rozpoznań tego nowotworu w USA ma związek z otyłością. 

Czy większe narażenie na rozwój raka endometrium w postaci otyłości pozwala na przyspieszoną diagnostykę i leczenie? 

Niestety nie. Badanie z kanadyjskiego uniwersytetu w Toronto na podstawie danych z Institute for Clinical Evaluative Sciences Ontario, wskazuje, że panie z otyłością III stopnia, tzw. olbrzymią (BMI>40) czekały średnio 9 dni dłużej na zabieg niż kobiety z masą ciała w normie. Ponadto dr Andrea Simpson z Toronto dodaje, że mniej niż 40% pań z otyłością III stopnia otrzymało leczenie w ciągu rekomendowanego okresu czasu (28 dni dla chorych wysokiego ryzyka i 84 dni dla pacjentów niskiego ryzyka), podczas gdy u 48% pacjentek z prawidłową masą ciała zabieg przeprowadzono zgodnie z docelową ramą czasową. 

Opóźnienie leczenia zabiegowego raka trzonu macicy

Dane z powyższego badania nie informują o wpływie opóźnienia operacji na efekty leczenia raka trzonu macicy, jednak napawają niepokojem co do dostępu i jakości leczenia oferowanego otyłym pacjentkom z rakiem endometrium. Naukowcy z Cancer Care Ontario wskazują, że na wydłużenie okresu między rozpoznaniem a przeprowadzeniem operacji ma wpływ wiele czynników. Pacjentki otyłe są bardziej narażone na wystąpienie powikłań okołooperacyjnych ze względu na choroby współistniejące, które często towarzyszą otyłości, ponadto nie wszyscy ginekolodzy są w stanie podjąć się operowania otyłych kobiet, dlatego też często są one odsyłane do ośrodków o wyższym stopniu referencyjności, co również opóźnia zabieg. Ta grupa pacjentek zwykle poszukuje także małoinwazyjnych metod leczenia operacyjnego, aby uniknąć dużych nacięć powłok brzusznych w procedurach otwartych, gdyż takie rany u osób otyłych goją się trudniej i częściej skutkują powikłaniami. Nowe możliwości pojawiły się wraz z rozwojem chirurgii robotycznej w Polsce.

Leczenie operacyjne raka trzonu macicy z użyciem robota u pacjentek otyłych w Polsce

Zastosowanie robota pozwala na zmniejszenie rozległości zabiegu, który wykonuje się poprzez tylko pięć 1-centymetrowych nacięć skóry. Ponadto obrazowanie w technologii 3D, powiększenie pola operacyjnego aż 10 razy i miniaturowe narzędzia umożliwiają osiągnięcie niesamowitej precyzji procedury, dzięki temu utrata krwi zostaje ograniczona, urazy tkanek są mniejsze, a powikłania okołooperacyjne występują rzadziej. Ta małoinwazyjna technika operacji pozwala na szybsze gojenie się ran oraz zmniejszenie ryzyka powstania przepuklin brzusznych u pacjentek z otyłością, u których tego typu powikłania zdarzają się dość często.